အမ်ရစ်ပဲလ် ဆင်း (သို့) ဆစ်ခ်တို့၏ ခါလစ္စတန်နိုင်ငံတော် အိပ်မက်ကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေသူ

ဧပြီ ၂၄၊ ၂၀၂၃

M-Media

-အိန္ဒိယနဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံက ဆစ်ခ်လူမျိုးတွေမှာ ကြီးမားတဲ့ ရည်မှန်းချက်တစ်ခု ရှိပါတယ်။ 

ဒါကတော့ ဘိုးဘွားတွေ တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ဆစ်ခ်နိုင်ငံတော်ကို ပြန်လည် ပုံဖော်ချင်တဲ့ဆန္ဒပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၆၀ လောက်က အိန္ဒိယက ဆစ်ခ်တွေဟာ ဒီရည်မှန်းချက် အောင်မြင်ရေးအတွက် အပြင်းအထန် ကြိုးစားခဲ့ကြပါတယ်။ 

ဒါပေမယ့် အိန္ဒိယအစိုးရရဲ့ နှိက်ကွပ်မှုကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာ မှေးမှိန်သွားခဲ့ရပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်မှာတော့ ခါလစ္စတန်နိုင်ငံတော် အိပ်မက်ကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေမယ့် ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် ဆစ်ခ်အသိုင်းအ၀ိုင်းမှာ ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ 

သူကတော့ အသက် ၃၀ အရွယ် အမ်ရစ်ပဲလ်ဆင်းပါ။ ဆုံးဖြတ်ချက်ပြတ်သားပြီး၊ အပြောကောင်းသူဖြစ်တာကြောင့် အချိန်တိုအတွင်း နောက်လိုက်နောက်ပါများလာပြီး အိန္ဒိယအစိုးရရဲ့ အာရုံစိုက်မှုကို ခံခဲ့ရသူ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘ၀ဇာတ်ကြောင်း 

အမ်ရစ်ပဲလ်ဆင်းရဲ့ ငယ်ဘ၀အကြောင်း များများစားစား မသိရပါဘူး။ 

ပန်ဂျပ်ပြည်နယ် အမ်ရစ္စတာမြို့မှာ မွေးဖွားကြီးပြင်းပြီး အသက် ၁၉ နှစ်မှာ ဒူဘိုင်းကို ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ပါတယ်။ မိသားစုရဲ့ ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းကို ဦးစီးလုပ်ကိုင်ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် စက်တင်ဘာမှာ အိန္ဒိယကို ပြန်ရောက်လာပါတယ်။ 

အဲဒီနောက်ပိုင်း အိန္ဒိယလူဦးရေရဲ့ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့ ဆစ်ခ်လူမျိုးတွေရဲ့ ရပိုင်ခွင့်ကို ကာကွယ်နိုင်ရေးအတွက် ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်မှာ ချီတက်လှည့်လည်ပွဲတွေ အများအပြား ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဒီလှုပ်ရှားမှုတွေကြောင့် ဆစ်ခ်လူမျိုးတွေရဲ့ ရင်ထဲမှာ ကိန်းအောင်းနေတဲ့ ခါလစ္စတန်နိုင်ငံတော် အိပ်မက်ဟာ ပြန်လည်ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပါတယ်။

ခါလစ္စတန်နိုင်ငံတော်

ဆစ်ခ်တို့ရဲ့ ခါလစ္စတန်လှုပ်ရှားမှုဟာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဗြိတိသျှထံက လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့တဲ့ အချိန်က စတင်ပါတယ်။ 

ပန်ဂျပ်ဒေသကို သီးခြား လွတ်လပ်တဲ့ ဆစ်ခ်နိုင်ငံတော်အဖြစ် ထူထောင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၇၀ နဲ့ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွေဟာ ခါလစ္စတန်လှုပ်ရှားမှု အထွတ်အထိပ်ရောက်ခဲ့တဲ့ကာလပါ။ 

ဆစ်ခေါင်းဆောင် ဂျာရ်နေးလ် ဆင်း ဘဟင်ဒရန်၀ါလီက ဦးဆောင်ပါတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရက ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် နှိမ်နှင်းခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀ အတွင်း လူထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ 

၁၉၈၄ ခုနှစ် ပန်ဂျပ်က နာမည်ကျော် ဆစ်ခ်ဘုရားကျောင်း Golden Temple မှာ ဘုရားပွဲကျင်းပနေစဥ် အစိုးရလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ၀င်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် ဂျာရ်နေးလ်ဆင်းအပါအ၀င် သူ့ကို ထောက်ခံသူအများအပြား သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ 

အမ်ရစ်ပဲလ်ဆင်းဟာ ဂျာရ်နေးလ်ဆင်းကို အားကျသူပါ။ ၀တ်ပုံစားပုံ၊ နေထိုင်ပုံ၊ မုတ်ဆိတ်အရှည်ထားပုံကအစ အတုယူခဲ့ပါတယ်။

“ငါတို့ဟာ အခုအချိန်အထိ ကျွန်တွေလို နေထိုင်နေရတယ်။ လွတ်မြောက်ချင်တယ်ဆိုရင်တော့ တိုက်ပွဲ၀င်ရပါလိမ့်မယ်” လို့ စက်တင်ဘာလက ဇာတိမြို့ အမ်ရစ္စတာက မိန့်ခွန်းမှာ အမ်ရစ်ပဲလ်ဆင်းက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ 

ဆစ်ခ်လူ့အဖွဲ့အစည်း လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နောက်ဆုံး သွေးတစ်စက်ကျန်တဲ့အထိ တိုက်ပွဲ၀င်သွားမယ်လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။ 

အဖမ်းခံရခြင်း

အလ်ရစ်ပဲလ်ဆင်းကို ဖမ်းဆီးနိုင်ဖို့အတွက် အိန္ဒိယအစိုးရဟာ အခုနှစ် ဖေဖော်၀ါရီလကတည်းက စတင်ကြိုးစားလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

သူ့ရဲ့လက်ထောက်တစ်ဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးရေး ဆင်းကို ထောက်ခံသူတွေ ပန်ဂျပ်က ရဲစခန်းတစ်ခုကို ၀င်ရောက်စီးနင်းပြီး နောက်ပိုင်းမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

မတ်လအတွင်း ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်တစ်၀ှမ်းလုံးမှာ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေချပြီး ဆင်းနဲ့ နောက်လိုက်တွေကို ဖမ်းဆီးဖို့ အိန္ဒိယအစိုးရက ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် ဆင်းကတော့ ဆက်လက်လွတ်မြောက်ခဲ့ပါတယ်။ 

အိန္ဒိယအစိုးရဟာ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို အင်တာနက်ဖြတ်တောက်တာ၊ စစ်တပ်တွေ ထပ်တိုးချကာ ပိုက်စိပ်တိုက် ရှာဖွေခဲ့ပြီးတဲ့နောက် မနေ့က ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ပန်ဂျပ်ရဲတပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲက ဆင်းကို နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းက အာသံပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ထောင်ကို ပို့ဆောင်မယ်လို့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ အဲဒီထောင်မှာ ဆင်းရဲ့လက်ထောက်တွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ 

အိန္ဒိယအစိုးရဟာ တရားစွဲစရာမလိုဘဲ တစ်နှစ်လောက် ချုပ်ထားနိုင်မယ့် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေး အက်ဥပဒေနဲ့ ဆင်းကို ဖမ်းဆီးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဆင်းနဲ့ နောက်လိုက်တွေ ဖမ်းဆီးခံရမှုနဲ့အတူ ဆစ်ခ်တို့ရဲ့ ဒုတိယအကြိမ် ခါလစ္စတန်လှုပ်ရှားမှု အဆုံးသတ်သွားမလား၊ ဒါမှမဟုတ် ပိုအားကောင်းလာမလားဆိုတာ ဆက်လက် စောင့်ကြည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

Ref: Aljazeera